هشدار در مورد کودکان بازمانده از تحصیل بخاطر کرونا

آمار ترک تحصیل در شهرها و مناطق محروم، در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد است، کمبود زیرساخت‌های مناسب جهت استفاده از «نرم‌افزار شاد» و دیگر امکانات اینترنتی برای آموزش مجازی در برخی شهرستان‌ها و نقاط دوردست، متاسفانه موجب شده عده زیادی از دانش‌آموزان فرصت ادامه تحصیل را از دست بدهند. این مشکل را بگذاریم در کنار مشکل جدی آموزش‎ و‎پرورش در سال‌های آینده که همانا بازنشستگی گسترده معلمان و جایگزین کردن نیروهاست. 

در رابطه با مشکل بزرگ فرزندان بازمانده از تحصیل این سامان، خبرنگار پارلمانی«فراز» گفت‌و‌گویی داشته است با احمد راستینه هفشجانی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم.

احمد راستینه معتقد است ضمن این‌که ترک تحصیل در ضمن بحران کرونا و تعطیلی مدارس، با شدت زیادی اتفاق افتاده، متاسفانه، از این پس و با فروکش کردن آرام آرام کرونا، با مشکلات پساکرونایی در رابطه با تحصیل دانش‌آموزان هم مواجه خواهیم شد.هم بحران کرونا و هم مسائل پساکرونایی در کشور موجب بروز آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی فراوانی شده و خواهد شد. مهم‌ترین آسیبی که هم‌چنان ادامه دارد، مشکل اینترنت و ناتوانی از استفاده فضای مجازی برای تحصیل در مناطق محروم و دور افتاده کشور است. اولین اقدامی که وزرات آموزش‌وپرورش در دستور کار خود در دوران پساکرونا باید قرار دهد، این است که نظام و برنامه روشن و شفافی را برای بازگرداندن این دانش‌آموزان به فضای آموزشی و ادامه تحصیل ارائه دهد. همین‌طور یکی از وظایف مهم و اصلی حاکمیت در مورد این فرزندان این است که فراهم کردن ظرفیت توسعه شبکه فضای مجازی و اینترنت در این مناطق است.

این سخن شما به این معنی است که فعالیت‌های انجام شده در زمینه دسترسی به اینترنت در این نقاط، چندان موثر نبوده است؟

ما متاسفانه، از داشتن تصویر بزرگ و آینده‌پژوهی در بسیاری از مسائل بی‌بهره هستیم و آینده و تصویر روشنی هم در مورد وضعیت پساکرونایی نداریم. یعنی ما به توسعه اینترنت با سرعت و دسترسی مناسب در مناطق محروم بی‌توجه بوده‌ایم. بنابراین در بحث ظرفیت‌هایی که می‌تواند جلوی افزایش ترک تحصیل دانش‌آموزان را بگیرد اول توجه به توسعه بسترها و زیرساخت‌های لازم در توسعه اینترنت و فضای مجازی باید مورد توجه قرار گیرد. نکته دوم در فضای پساکرونایی این است که ما در استفاده از فضای مجازی  باید به سمت ارتقاء دانش خانواده برویم. تا خانواده‌ها و حتی خود دانش‌آموزان از این فضا و محیط شناخت بهتر و استفاده موثرتری داشته باشند، ضمن این‌که باید آموزش‌وپرورش با رفتن به سوی توسعه زیرساخت‌ها، حضور فیزیکی دانش‌آموزان در فضای عمومی مدرسه را فراهم کند. چرا که فرزندان ما، دو سال است که در خانه مانده‌اند و با همسالان خود ارتباط کمی داشته‌اند و این به رشد و تعامل‌های اجتماعی آن‌ها لطمه می‌زند و خوب متاسفانه، فضای آموزشی ما، زیرساخت‌های بدیهی لازم در این زمینه را ندارد که بتواند با وجود کرونا، پروتکل‌های لازم را رعایت کرده و حضور دانش‌آموزن در مدرسه را ایمن کند. خانواده‌ها و جامعه ما متاسفانه از آسیب‌های اجتماعی و روحی-روانی که خود را در فضای پساکرونایی نشان خواهد داد، ندارند. ما علاوه بر این تعداد زیاد ترک تحصیل کنندگان، با دانش‌آموزانی مواجه خواهیم شد که دو سال از همسالان و تعامل با آنان دور مانده‌اند و برای بازگشت دوباره به این فضا ما باید هزینه زیادی بپردازیم.

یعنی شما معتقدید که هم ترک تحصیل و هم تحصیل در فضای مجازی هر دو به سلامت جامعه و روح و وران فرزندان و خانواده‌ها، آسیب زده است؟

حتما همین طور است. ما از سویی تعداد زیادی فرزند بازمانده از تحصیل داریم که به ناچار وارد فضای کار یا ازدواج زودرس می‌شوند. و از آن طرف، فرزندانی داریم که دو سال است فقط از طریق فضای مجازی با یکدیگر و معلم‌‎ها در ارتباط هستند و این در تعامل‌های جمعی آنان مشکل ایجاد خواهد کرد. چون دانش‌آموز، ناچار شده مدت زیادی در فضای مجازی بماند؛ این مسئله از یک‌طرف باعث افت کیفیت تحصیلی و علمی دانش‌آموزان هم شده است. لازم است که حتما در مورد ارتقاء سواد رسانه‌ای درمیان خانواده‌ها، طرح هایی ارائه و برنامه‌ریزی‌هایی انجام شود و خانواده‌ها و خود دانش‌آموزان با آسیب‌های اجتماعی استفاده مدام از فضای مجازی آشنا شوند.

در مورد بازماندگان از تحصیل چه برنامه‌هایی در حال تدوین است؟

مهمترین برنامه، ابتدا باید تقویت زیرساخت‌های اینترنت و رساندن دستگاه‌های لازم مانند گوشی و تبلت به این دانش‌آموزان باشد. در مرحله دوم باید به نحوی بازماندگی و عقب ماندگی آنان باید جبران شود.عملی شدن این برنامه و رسیدن به این هدف، نیازمند یک برنامه‌ریزی همه جانبه نگر، از سوی آموزش‌وپرورش و استفاده از پتانسیل‌های مختلف در این زمینه است.

آیا در رابطه با چنین برنامه‌ریزی جامعی، اتفاقاتی در آموزش‌وپرورش و نهادهای مختلف افتاده یا قرار است بیفتد؟

بله . ما جلسات متعددی با دستگاه‌های متولی در مجلس داشته‌ایم. وزیر ارتباطات در این حوزه به‌صورت جدی وارد شده است تا در مورد زیرساخت‎ها رشد و توسعه اتفاق بیفتد. ما در بخشی از بدنه تحریم، مجبور به تغییر سیستم‌های رسانه‌ای و مجازی شدیم که ما را با خلاءهایی مواجه کرد. اما امروز شرکت‌های داخلی به کمک آمده و در حال تدارک و تهیه بخشی از نیازمندی‌های رسانه‌ای فضای مجازی هستند؛ مانند حل مشکلات درخطوط انتقالی. در مورد زیرساخت‌ها، گام‎های خوبی برداشته شده، به‌عنوان مثال، وزارت ارتباطات در حال توسعه شبکه فیبرنوری در مناطق محروم  و روستاهای کشور است. من احتمال می‌دهم که تا پایان همین سال جاری، اتفاقات خوبی در توسعه شبکه فیبرنوری در مناطق محروم بیفتد. در مورد سواد رسانه‌ای و افزایش آگاهی خانواده‌ها و دانش‌آموزان هم منتظریم تکلیف وزیر آموزش‌وپرورش روشن شود تا با دقت و تلاش بیشتر وارد این حوزه شویم.

مشکل دیگری که دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده داشتند و دارند، نداشتن دستگاه‌هایی مانند گوشی‌های هوشمند و تبلت بود، در این مورد چه اقداماتی انجام شده؟

در زمینه زیر ساخت‌ها، یکی از مسائل مهمی که در حال حل آن هستیم، همین تامین وسائل لازم برای دانش‌آموزان مناطق محروم است، با این که دولت خودش هم به هرحال مشکلات مالی زیادی دارد و بودجه آموزش‌وپرورش هم کفاف تهیه این وسائل را برای همه دانش‌آموزان نمی‌دهد. در واقع ما متوجه هستیم که محرومیت مضاعف این دانش‌آموزان در مناطق محروم، نداشتن تجهیزات الکترونیکی است و خانواده‌ها امکان تهیه این تجهیزات را ندارند که نیازمند کمک سمن‌ها در این زمینه هستیم.